"Solusyon sa Polusyon"

Polusyon—ano ba ito? Hindi gaanong problema yan. Ito ay maaaring maging reaksiyon ng mga makabagong bansa ngayon. Marahil ay tama sila. Ano nga ba naman ang ginagawa ng kanilang maunlad na kaalaman sa teknolohiya at agham? Na patuloy parin sa pagtuklas ng mga makabagong paraan sa lalong ikauunlad at ikagagaan ng ating mga gawain. Subalit sa ating pagunlad na ito, lubha ngang nakakaligtaang pangalagaan ang ating kapaligiran. Isang halimbawa na rito ang pagkakaimbento ng sasakyan . Oo nga’t nakakapagbigay ito ng kaginhawaan sa pagbibiyahe, subalit sa pagdami nito, mabilis ding lumalala ang suliranin ng polusyon. Ano nga ba ang kahulugan ng polusyon sa ating mundo? Ang polusyon ay ang pagiging marumi ng kapaligiran o, sa iba pang kahulugan, kadumihan ng kaisipan. Sa pangkapaligiran, kabilang sa uri ng polusyon ang polusyon ng hangin at polusyon ng tubig. Ayon sa ibang depinisyon, “ito ay isang uri ng gawain o estado na pinadudumi at sinisira ang lupa, tubig, hangin, bayan, o/at atmosphere gamit ang mga harmful nakasisirang sangkap o gamit”.

Mayroon tayong tatlong uri ng polusyon; ito ay ang polusyon sa lupa,tubig, at hangin

• POLUSYON SA LUPA

Ang polusyon sa lupa ay iyong pagtatapon ng mga basura kahit saan at ang pagpuputol ng mga puno, at iba pa. Karamihan sa mga tao ay nababahala hinggil sa kapaligiran, marami ang hindi nag-aatubili sa pagtatapon ng basura sa lupa, pagtatambak ng basura sa ilog, o pag-iiwan na nakabukas ang mga ilaw kahit hindi naman ginagamit ang mga ito. Waring maliliit na bagay lamang ito, subalit kung ang bawat isa sa bilyun-bilyong indibiduwal sa lupa ay magiging maingat sa pakikitungo natin sa lupa, malaki ang magiging epekto nito. Ang mga bagay na gaya ng pagtitipid ng enerhiya, pakikipagtulungan sa mga programa ng pagreresiklo, at tamang pagtatapon ng basura ay nakatutulong sa pag-iingat ng ating kapaligiran. Sa pamamagitan ng ating mga kaugalian ay maipakikita natin ang ating pagmamalasakit sa lupa sa ngayon.

• POLUSYON SA TUBIG

Ang polusyon sa tubig ay kontaminasyon sa mga anyong tubig. Halimbawa nito ay ang mga lawa, ilog, karagatan, at mga tubig sa ilalim ng lupa. Ito ay nangyayari kapag ang mga dumi at basura ay itinatapon sa mga anyong tubig at patuloy itong nadudumihan.

Ang polusyon sa tubig ay isa sa mga pangunahing problema sa ating mundo. Sa katunayan, karamihan sa mga sakit ay nagmumula sa tubig. Ang paglusong at pag-inom sa kontaminadong tubig ay nakakapagdulot ng sakit na minsan ay nakakamatay.

Sinasabing ang tubig ay kontaminado kung ito ay may mga organismo o virus na nakakasira sa kalusugan ng isang tao. Karamihan sa mga kalamidad gaya ng bagyo, baha at ulan ay nakakapagdulot ng pag-iiba sa kalidad ng tubig na ating iniinom.

Ang mga sanhi ng polusyon ng tubig ay ang pagtatapon ng mga basura at pagtatapon ng mga pabrikka ng mga nakakalasong kemikal dito. Ang mga epekto nito ay bumaho at pumangit ang mga magagandang anyong tubig, namatay ang mga naninirahan dito, nawalan tayo ng pagkukunan ng mga malilinis na inumin at pagkain, at nagkakasakit tayo dahil sa dumi ng tubig.

Sanhi din ng polusyon sa tubig ang tinatawag na “sewage”. Ito ay ang tumutukoy sa lahat ng dumi na galing sa tao tulad ng ihi, dumi ng tao, at iba pang dumi na galling sa ating bahay. Madalas ang mga sewage ay kinokolekta sa mga kabahayan at dinadala sa pamamagitan ng mga tubo upang ipunin. Ngunit kung minsan, ang mga sewage na ito ay nagdadala sa mga ilog at dagat na nagiging sanhi ng polusyon sa tubig.

Isa pang sanhi ay ang mga fertilizer. Kung maraming fertilizer ang mapunta sa mga katawang tubig lalo na sa mga ilog dahil ito ay malapit sa mga bukid, maaaring maapektuhan ang buhay ng ilang hayop dito.

Ngunit hindi naman lahat ng sanhi ng polusyon sa tubig ay gawa ng tao. Mayroon din tayong tinatawag na natural na sanhi. Isang halimbawa nito ay ang mga trahedyang nangyayari tulad ng pagputok ng isang bulkan at pagdating ng mga bagyo.

• POLUSYON SA HANGIN

Polusyon sa hangin ang tawag sa pagiging marumi at pagkakaroon ng hindi kaaya-ayang simoy ng hangin dahil sa mga usok na inilalabas ng mga sasakyan at mga pabrika, pagkawasak ng Kagubatan, pagsusunog ng mga goma at basura, at paninigarilyo.

Ayon sa pag-aaral, may iba’t ibang pollutant sa hangin. Isa sa mga pinakamapinsalang pollutant sa hangin ay ang carbon dioxide (CO2). Ang CO2 ay natural na matatagpuan sa hangin, ngunit kapag mataas ang konsentrasyon nito, nagdudulot ito ng greenhouse effect o pag-init ng mundo. Ayon sa mga eksperto, tumataas ang konsentrasyon ng CO2 ng 4% kada taon. Ang CO2 ay nagmumula sa pagsunog ng fossil fuels.

Ang nitrogen dioxide (NO2) ay isa pang mapinsalang pollutant. Ito ay karaniwang nagmumula rin sa pagsunog ng fossil fuels at biomass. Ito ay kulay brown-red at may mabahong amoy. Ang NO2 ay isa sa mga sanhi ng pagnipis ng stratospheric ozone.

Ang sulfur dioxide (SO2) ay nagmumula sa pagsunog ng mga fuel na may sulfur katulad ng petroleum at coal. Ang mga pabrika ang karaniwang pinanggagalingan ng SO2. Ang SO2, kasama ng nitric oxide, ay bumubuo ng iba pang pollutants gaya ng nitric acid vapor at NO2 na kalauna’y nagiging acid rain.

Ang carbon monoxide (CO) naman ay ang ibinubuga ng mga sasakyan. Bagamat wala itong kulay at amoy, ito ay lubhang mapinsala.

Ang chlorofluorocarbons (CFCs) ay nagmumula sa mga aerosol spray at pagsunog ng mga plastic foam. Ang CFC ay isang greenhouse gas at nagdudulot ng pag-init ng mundo.

Ang suliraning ito ay malaki at talagang napakasama amg epekto sa kalusugan ng mga tao. Ang ibinubunga nito sa atin ay pagkakaroon ng ilang mga Respiratory Infections tulad ng asthma, lung cancer at bronchitis. Maruming hangin din ang nagbibigay daan sa paglala ng ozone depletion.

• SOLUSYON SA POLUSYON

 

IWAS POLUSYON

i-wasan ang pagtatapon ng langis mula sa barko

w-ag magtapon ng basura kung saan saan, sa halip itago na lang

a-ralin ang mga hakbang kung paano ang Reuse/Reduce/Recycle

s-umunod sa mg autos na ipinatutupad ng gobyerno ukol sa pag-iwas sa polusyon

p-alawakin ang isip para sa kaligtasan ng mundo
o-obserbahan ang mga nakakasama sa kalikasan
l-agyan ng pangalan ang mga nakakasamang bagay sa kapaligiran
u-nawain ang mga nakasulat para sa kaligtasan
s-olusyon para sa nasirang mundo huwag tanggihan
y-amang kalikasan huwag dumihan
o-bserbahan ang mga pabrika na may maitim na usok na nakakasama na sa kalusugan at pag     ito ay hindi pinakinggan isumbong sa kinauukulan
n-ayong malinis maganda huwag dumihan dahil ito ay likha ng panginoon at huwag ito   pabayaan…

Hindi magtatagal ay maaaring hindi na matirhan ang mundo, maaaring malapit ng magunaw ito. Hindi dahil sa mga bagyong dumaraan sa atin o sa mga lindol na ating nararanasan. Dahil ito sa unti-unting nang namamatay ang pinakamamahal nating planeta. Kung magkakatotoo man ito hindi na kasalanan ng kalikasan kundi tayong mga tao rin. Ang hanging ating lalanghapin ay magiging mapanganib sa ating katawan. Samantalang ang tubig nating iinumin ay mistulang magiging lason. Ito ang malagim na dulot ng polusyon, ang ating pangunahing kalaban na hindi nakikita.

Sa simula, pawang nagwawalang bahala lamang ang mga bansang apektado ng polusyon. Ngunit dahilan sa dumaring na ang mga taong nagkakasakit at namamatay dahil dito, nagsisimula ang kilusan laban sa polusyon. Karamihan sa mga industriya at pabrika sa mundo ay pawang sumusunod sa pagsugpo ng polusyon. May mga bagong tuklas ngayong mga pamamaraan upang ang mga dumi at usok na inilalabas ng mga pabrika ay malinis muna bago itapon. Ang mga sasakyan naman ay nilalagyan ng mga makabagong gadyet upang ang usok na ibinubuga ay hind maging mapanganib sa kalusugan.

Subalit kung ating ikukumpara, ilan lamang ang mga pabrika at mga sasakyan sa milyun-milyong kauri nito sa buong mundo ang gumagawa ng ganitong kaukulang pag-iingat. Kaya sadyang nanganganib parin tayo ngayon sa malubhang epekto ng polusyon. Subalit hindi pa huli ang lahat upang iligtas natin ito. Kooperasyon lamang ng bawat isa ang kinakailangan. Magtulong-tulong tayo upang mapanatili ang kalinisan ng ating kapaligiran kasama na dito ang pagdadasal.

Mahalin po natin ang mundo, iisa lamang ito.

"ANG AKING BUHAY KOLEHIYO"

Ang pagpasok ng  kolehiyo  ay masasabi kong isa sa pinakamahalagang parte o kabanata ng aking buhay maging sa aking pagkatao. Dito ako natuto at nahubog upang maging isang responsableng tao at isang huwarang kabataang gaya ng nakararami. Ang aking mga karanasan sa kolehiyo ang nagturo o tumulong kung paano harapin at unawain ang lahat ng problema na dumarating sa aking buhay at kung paano ienjoy ang aking buhay.

                Sa kolehiyo ko naranasan ang umiyak at magmakaawa sa aking mga terror na propesor,ang halos hindi na matulog ng gabi dahil sa dami ng asaynment, pradyek, at maging sa pagrerebyu. Dito ko nga naranasang uminom ng kape tatlong beses sa iang gabi habang nagrerebyu. Aamin ko nakaranas din akong hindi maligo upang umabot sa aking klase. Dito sa kolehiyo ko naranasan ang iba’t ibang problema o hirap na sumusubok sa iba’t ibang aspeto ng aking personalidad. Itong mga problemang ito ang tumulong sa akin upang maging matatag. Sa aking pag-aaral, mas lalo kong nalaman  na sa kabila ng hirap at sakit ay may pag-asa at ginhawang kapalit.

                Naaalala ko noon ang sinabi n gaming propesor sa aming klase na “ang pag-aaral ay isang pagtuturo din”. Ngunit hindi ang pagtuturo sa harap ng mraming tao o estudyante kundi pagtuturo sa iyong sarili kung paano mo uunawain at isasabuhay ang iyong mga natutunan at matututunan. Sabi nga ng iba, sa kolehiyo daw pinakamatagal na ang 4 hanggang 5 oras na tulog. Ngunit sa aking naranasan at natutunan, ang pagtulog ng maaga sa gabi ay mas mainam pa kaysa sa pagpupuyat dahil sa padrerebyu. Alam naman natin na ang pagpupuyat ay nakakaepekto sa ating kalusugan at lalo na sa ating memorya o kaisipan. Karamihan sa ating mga mag-aaral ang nakaranas ng mablanko habang nagsasagot ng isang pagsusulit.

                Marahil marami din sa atin ang nakaranas ng mainis o magalit sa ating mga propesor. Sino nga naman ba ang hindi magagalit kung ginawa mo na ang lahat at halos hindi ka na matulog ay kulang parin sa kanila. “Wala man lang konsiderasyon!”, ito ang lagi nating sinasabi o binabanggit kapag sila ay nakatalikod na. Aaminin ko na sat wing may pinapaulit sa akin na pradyek ang aking propesor hindi ko naiiwasang madismaya at mainis.  Ngunit habang ako ay nag-aaral mas lalo kong nauunawaan ang sinasabi sa akin ng aking mga magulang tuwing ako ay napapagalitan. Na kaya nila ako pinapagalitan ay gusto nila akong mapabuti at upang ako ay matuto. Dito ko naramdaman na ang mga guro nga pala ang nagsisilbing ating pangalawang magulang.

                Hindi rin natin masisisi ang ating sarili na malungkot o madismaya sa tuwing babagsak tayo o mag-uulit sa ating subject. Ngunit hindi dapat tayo sumuko. Maaaring kaya tayo bumagsak ay wala pa tayong sapat na kaalaman tungkol sa subject na iyon. Tandaan natin na ang mga subject natin ay magsisilbing palamuti lamang kung hindi natin ito aaralin at pagtutuunan ng pansin at ang tinta ng ating mga panulat ay magsisilbing mantas lang ng ating mga papel kung hindi natin ito babasahin at isasaisip. Hindi mahalaga kung sino ang una at huli,hindi mahalaga kung sino ang nakakuha at hindi bagkus ang pinakamahalaga sa lahat ay kung ano ang iyong mga natutunan habang ikaw ay nag-aaral na magagamit mo habambuhay.

                Ang buhay kolehiyo ay hindi lamang puro sakit at hirap. Sabi nga nila boring ang buhay kolehiyo kung wala kang kalokohang ginawa o ginagawa. Andyan ang mga kabarkada na kasama mo sa galaan, tambay sa paligid, at sino ba hindi makakaranas ng lumiban sa klase.

                Bagama,t lagi nating isaisip na sa kabila ng anumang paghihirap lagging may katumbas na saya at ginhawa, at ang lahat ng ginhawa minsan ay may kapalit na sakit kung ito ay hindi isasagawa ng tama.

                Panghuli, ang buhay kolehiyo ay hindi kumpleto kung hindi ka makakahanap ng isang kasintahan na masasabi mong isang inspirasyon. Gaya nyo, ako ay may kasintahan na nakilala habang ako ay nag-aaral. Masasabi kong siya na ang gusto kong makasama habambuhay at hindi na ako maghahanap pa ng iba. Shirley ang kanyang pangalan at Siya ang isa sa kukumpleto ng aking pangarap na magkaroon ng malaki at masayang pamilya. Sa buhay kolehiyo, kapag ikaw ay nagmahal gawin mo syang isang inspirasyon na kaya ka nag-aaral ay para mabigyan siya ng magandang buhay at para maiahon sa kahirapan ang iyong mga magulang.

                Sa kasalukuyan, ako po ay nag-aaral sa Central Luzon State University o mas kilala sa tawag na CLSU at ako po ay kumukuha ng kursong Bachelor of Science in Agricultural Engineering (BSAEn). Bagaman mahirap po ang aking kurso, ako ay nangagako na tatapusin ko ang aking kursong ito dahil ito ang aking pangarap at para sa akin walang kurso ang madali, kailangan mo munng magsikap bago mo makamtan ang tagumpay.

                Ito ang aking pangarap ang maging isang inhinyero. Ngunit pag nakamit ko na ito, patuloy parin akong mangagarap dahil naniniwala po ako na “ANG PANGARAP KONG MAGING INHINYERO AY ANG AKING PANGARAP LAMANG KAYA’T PATULOY AKONG MANGAGARAP NG MATAAS DAHIL HINDI KO PA NAAABOT ANG PANGARAP SA AKIN NG ATING PANGINOON”

Masasamang Bisyo ng Kabataan, Paano Mapipigilan?

Pagsusugal, paninigarilyo, pag-inom ng alak, paggamit ng droga at iba pang ipinagbabawal na gamot. Ilan lamang ito sa mga masasamang bisyo na kinahuhumalingan ng ilan sa ating mga kabataan ngayon. Bakit nga ba nahuhumaling ang karamihan sa mga bisyong ito? Bilang isang estudyante at kabataan, ano ang magagawa natin upang sila ay mapigilan at mailigtas sa hudyat na kapahamakan?

MASASAMANG BISYO NG KABATAAN

•        PANINIGARILYO

Ayon sa survey, paninigarilyo ang una sa mga bisyong kinahuhumalingan ngayon ng maraming kabataan. Halos kalahating porsyente sa bilang n gating mga kabataan sa ngayon ang nakatikim o nakaranasan nang manigarilyo. Dito sa ating bansa, ang mga kabataan ay nagsisimulang manigarilyo sa edad na pitong (7) taon. Nagiging regular na ang paninigarilyo sa edad na 13 hanggang 15 taong gulang. Isang tao kada 13 segundo, o isang milyong katao taun-taon, ang namamatay dahil sa paninigarilyo. Ang paninigarilyo ang pinakaunang sanhi ng kamatayan sa buong mundo. Ayon sa Department of Health, isang tao kada 13 segundo, o isang milyong katao taun- taon, ang namamatay dahil sa paninigarilyo. Ang paninigarilyo ay sanhi rin ng mga sakit sa puso, baga, kanser, diabetes, osteoporosis at marami pang iba. Ito din ay madalas na sanhi ng pag- atake ng hika.

Ano nga ba ang masamang epekto ng sigarilyo sa buhay ng isang “chain smoker” ng marami nating kabatan sa ngayon, o may mabuti bang idudulot ang paninigarilyo sa kanilang sarili at sa kanilang buhay?

 Marahil marami sa atin ang nag-iisip at nagtataka kung paano ba nahuhumaling ang isang kabataan sa sigarilyo? Ano ba ang napupulot nila dito? May kasiyahan bang dala ang sigarilyo sa kanilang pang-araw araw na buhay? Ilan lamang ito sa mga tanong n gating mga kabataan sa kanilang isipan na hindi pa nararanasan ang ganitong bisyo. Dito pumapasok ang salitang “curiosity”, ang pagiging curious ng kabataan ang magsisilbing hudyat sa kanilang isipan upang subukan ang isang bagay gaya ng paninigarilyo at dahil na din sa masasamang ehemplo ng kanilang kaibigan o kabarkada. Bilang isang kabatan, sumagi din sa isip ko ang mga katanungang iyon. Una kong tinanong ang aking mga kaibigan at aking mga kakilala kung mayroon ba talagang ligayang hated ang paninigarilyo sa kanilang buhay? Bakit ba nila ito ginagawa? “Pampatanggal ng kaba o pampakalma, pampalipas oras o isang libangan, tingining astig at macho”, ito ang karamihan sa kanilang mga kasagutan. Ito daw ang sarap o ginhawang dala sa kanila ng yosi o sigarilyo. Ngunit kung ating mapapansin, diba’t puro pansariling kasiyahan lamang ang kanilang nararanasan? Sa pangkalahatan,madalas natin  nararanasan  ang tinatawag na “climate change o global warming” o ang pag-init ng klima ng mundo. Ang usok ng sigarilyo ang isa sa dahilan ng pagkabutas ng ating ozone layer dahilan kung bakit sobrang init ang ating nararanasan ngayon. Hindi lang ang tambutso n gating mga sasakyan ang nagdudulot ng polusyon sa ating paligid kundi pati usok ng sigarilyo rin. Kung ating susuriin, hindi bat ang usok ng sigarilyo ay hihihitit at ibinubuga mo rin na maaaring makaapekto sa kalusugan mo at ng ibang tao na makakalanghap nito. Ang usok ng sigarilyo na naiinhale o naaamoy ng mga taong nakapaligid sa naninigarilyong tao ay tinatawag na second hand smoke. Ito ay mas mapanganib kesa sa usok na hinihithit mo sa sigarilyo mismo sa dahilang ito ay kung baga nakadaan na sa baga ng taong naninigarilyo bago maamoy ng mga tao sa sa tabi ng taong naninigarilyo. Hindi ba nakakakonsensya na parang pumapatay tayo ng kapwa natin habang tayo ay naninigarilyo? Ayon sa mga pag-aaral, maraming epekto ang sigarilyo sa kalusugan at buhay ng isang taong gumagamit o humihitit nito. Ito ay ang mga sumusunod:

1.       Pinaluluha ang mga mata at pinababaho ang buhok.

2.       Nagtataas ng presyon ang dugo at pinabibilis ang puso.

3.       Pinabababa ang temperatura sa mga daliri ng kamay at paa.

4.       Pinatataas ang peligro ng gangrene dahil sa mahinang sirkulasyon.

5.       Pinahihina ang panlasa at pang-amoy.

6.       Minamantsahan ang mga ngipin at mga daliri.

7.       Maaaring magdulot ng maagang pagtanda, tuyong balat at pangungulubot ng balat.

8.       Pinatataas ang peligro ng atake sa puso at stroke.

9.       Maaaring magdulot ng mga atake ng hika at pinalalala ang hika sa mga hikain.

10.   Nagdudulot ng paghihingal, pag-ubo, sipon, pulmunya, hindi gumagaling sa bronchitis.

11.   Maaaring magdulot ng kanser sa baga, lalamunan, larynx at windpipe.

12.   Nagdudulot ng paninikip ng mga daluyan ng dugo at paninigas ng mga arterya.(arteriosclerosis)

13.   Maaaring magdulot ng pagkabulag.

14.   Maaaring magdulot ng emphysema.

15.   Nagpapaigting sa mga panginginig ng mga kamay.

16.   Lumilikha sa pagdepende sa nikotina.

                Marahil marami na sa ating mga kabataan ang nakaranas na ng mawalan ng mga mahal sa buhay dahil sa sakit na dala ng sigarilyo. Tulad nyo ako ay nakaranasan din ng sobrang kalungkutan at sobrang pag-iwas sa sigarilyo simula nang mamatay ang aking pinakamamahal na lolo. Tanging sigarilyo lang ang kanyang bisyo. Malakas ang loob ko sa inaakalang hindi ikakamatay ng lolo ko ang paninigarilyo dahil nga ito lang ang nag-iisa nyang bisyo. Ako ang tagabili ng kanyang sigarilyo sa kadahilanang ayokong malungkot ang aking lolo dahil sabi nya ay ito lamang ang kanyang libangan. Pagkaraan ng ilang taon, naooperahan ang aking lolo sa katarata. Sabi ng doktor ang katarata daw ay nakukuha sa labis na usok ng sigarilyo na tumatama sa kanyang mata. Dahil dito,nangako sya sa amin na ititigil na nya ang paninigarilyo dahil sa nakita nya at naranasan ang masamang dulot nito sa kanyang kalusugan at lubos syang nagsisisi. Tinigil nga ng lolo ko ang paninigarilyo ngunit huli na ang lahat, pagkaraan lamang ng ilang buwan sa di inaasahan ay binawian sya ng buhay. Masasabi ko pong ang aking lolo ay isang “chain smoker” dahil sa daming sigarilyo na nauubos nya sa isang araw. Kahit kelan ay hindi sumagi sa isip ko na ang sigarilyo pala na pinabibili sa akin ng aking pinakamamahal na lolo ang babawi ng kanyang buhay. Dito ko lalong naunawaan ang epekto ng sigarilyo sa ating buhay at mismo sa ating sariling kalusugan.

               

 Noong taong 2007, nilagdaan ni Pangulong Gloria Macapagal- Arroyo ang Tobacco Regulation Act of 2003 (RA 9211) na naglalayong protektahan ang mga mamamayan laban sa masamang epekto ng paninigarilyo. Subalit hindi pa rin nasupil ng gobyerno ang paninigarilyo ng maraming kabatan sa ating bansa. Noong nakaraang taon, naramdaman natin ang pagtaas ng presyo ng sigarilyo sa ating bansa. Ngunit hindi rin naisakatuparan ng gobyerno ang layunin nitong bawasan ang dami ng naninigarilyo sa bansa bagkus ay dumami pa ang gumagawa nito at lalong dumami ang naghihirap sa bansa.

                Sa palagay ko hindi po natin dapat sisihin ang gobyerno, tayo po sa sarili natin ang gumagawa na ikakapahamak natin. Tayo ang dapat kumilos kapwa ko kabatan. Mismong sarili natin an gating dapat kontrolin sa ganitong bisyo. Huwag natin hayaan na dumating ang oras na pagsisisihan natin ang lahat. Magbago po tayo. Tulungan natin ang ating sarili at ating kapwa. Iwasan po ang paninigarilyo upang maging maayosat masugpo ang polusyon sa ating paligid.

•  PAG-INOM NG ALAK

Ano nga  ba ang kahulugan ng pag-inom ng alak sa ating mga kabataan? Ayon sa aking mga naririnig at sa aking mismong karanasan, ito ang ginagawa ng maraming kabataan upang makalimot sa kanilang problema at upang magkaroon ng lakas ng loob kung sila man ay may kaaway, o may gustong sabihin sa nililigawan, kaibigan at maging sa kanilang pamilya. Paano nga ba natin malalaman kung sobra na ba ang alak na iniinom ng isang tao? Bagamat iba’t iba ang dami ng alak sa kailangan sa iba’t ibang tao upang malasing, maaaring magsilbing gabay ang sumusunod. Ayon sa mga iba’t ibang himpilan, ay pinakamarami ngunit katanggap-tanggap parin na pag-inom ay 1-2 bote ng beer kada araw ngunit hindi lalampas ng 7 bote ng beer sa isang linggo. Sa hard drinks naman gaya ng gin, vodka, rum, o brandy na may 40% alcohol, hanggang 4 na shot (25 ml x 4 = 100mL) bawat araw ngunit hindi lalampas ng 14 na shot sa isang linggo. 

Ngunit marahil marami sa atin ang hindi nakakaalam na  ang paglalasing at pagiging manginginom ay maraming masamang epekto na naidudulot sa ating katawan at maging sa ating buhay. Marahil marami sa atin na ang alam ay nakakalaki lamang ng tiyan ang alak. Ngunit kung ating pag-aaralan,marami din epekto ang pag-inom ng alak at paglalasing sa ating kalusugan at pamumuhay.

1.       ANG TAONG LASING, NANLILIGAW SA DISGRASYA.

Alamin muna nating ang masamang epekto ng alak habang ang isang tao’y lasing. Ang alcohol sa katawan ay nakaka-apekto sa ating kakayahang magdesisyon. Dahil dito, maraming mga katangahan ang maaaring magawa habang lasing, kagaya ngpagmamaneho habang lasing, na isang pangunahing sanhi ng aksidente at kamatayan sa Pilipinas. Maaari ring mapaaway ang mga lasing na pwede ring magbigay-daan sa aksidente. Importante rin, ang kalasingan ay maaaring magdulot sa high-risk sexual behavior dahil inaalis nito ay hiya o inhibisyon sa mga tao.

Habang lasing, sira rin ang kakahayan na balansehin ang katawan. Maaaring matumba, madapa, matapilok, omakaranas ng iba’t ibang aksidente habang lasing.

2.       ANG PAGLALASING AY NAKAKASIRA SA ILANG PARTE NG KATAWAN.

Dumako naman tayo sa mga pangmatagalang epekto ng patuloy na paglalasing at sobrang pag-inom ng alak. Ang epekto ng alak sa atay ay ang pinakamabigat. Dahil ang alcohol ay isang lason sa katawan at ang atay ang pangunahing bahagi ng katawan na tiga-linis ng mga lason at iba’t ibang kemikal, kapag sobra ang nainom mong alak, hindi kinakaya ng atay na linisin lahat ng alcohol sa katawan, at ito’y namamaga at nasisira. Kapag tuluyang nasira ang atay – isang kondisyong tinatawag na cirrhosis – maaaring magtuloy-tuloy ang isang tao sa pakasira ng bato, coma, o kamatayan.

Hindi lamang atay ang apektado ng sobrang pag-inom ng alak. Pinakaganit ng alak ang mga ugat ng dugo, na maaaring magdulot ng high blood at sakit sa puso. Marami pang epekto sa katawan ang alak, gaya ng pagkasira sa utak ng mga brain cells, pagkasira ng pancreas, bangungot, at iba pa.

3.       ANG PAGLALASING AY NAKAKASIRA NG BUHAY.

Bukod sa mga epekto ng alak sa katawan, ang paglalasing ay nakakasira rin sa buhay. Ang pagiging-adik ay umuubos sa panahon at pagkakataong makapag-aral, makapagtrabaho, at maging kapakipakinabang na miyembro ng pamilya at lipunan.

Hihintayin pa po ba natin na maging ganito ang katawn natin? Huwag magpa-alipin sa alak lalo na tayong mga kabataan upang hindi masira ang ating pag-aaral! Kung ikaw o isang kakilala mo ay sa palagay mo’y adik sa pag-inom ng alak (alcoholic), huwag mag-atubiling lumapit sa doktor para makahingi ng tulong at malampasan ang problemang ito.

•   PAGGAMIT NG MGA IPINAGBABAWAL NA GAMOT

Ang pagkalulong sa bawal na gamot (drug addiction) o ang pagkahumaling, pagkaadik, o adiksyon ng isang tao sa mga pinagbabawal na gamot. Isa itong uri ng katayuan o karamdaman na mahirap tanggalin at iwasan ng isang taong nasa ganito nang kalagayan, o ng taong nagumon na sa pagkasanay. Ang epekto ng labis na paggamit ng droga sa mga kabataan ngayon, ay pagdami ng mga krimen, mga minor de edad na ang mga gumagawa ng kaharasan ngayon, dumarami rin ang mga kabataan ang nasisira ang kinabukasan dahil sa paggamit ng droga. Ito ay nakakasira din sa ating katawan dito maaari tayong magkasakit ng malubha at nauuwi sa pagkamatay ng tao, at sa mata ng Diyos kasalanan ang pag aabuso sa atin katawan, nagbibigay ito ng mga suliranin sa ating buhay.
sa aking kaalaman nasa magulang parin ng kabataan ang kanilang kinabukasan kung nabibigyan sila ng sapat na atensyon hindi maliligaw ang mga kabataan sa paggamit ng droga.

Dahil sa masamang epektong dinudulot ng droga, hinihikayat ko po ang mga kabataan na tigilan na ang paggamit ng ganitong mga ipinagbabawal na gamot at makisapi o dumalo sa mga programang inilulunsad ng ating gobyerno sa mga kabataan para sa pagsugpo at pag-alis ng mga drogang pumapasok at lumalabas sa ating bansa. Hinihikayat ko rin po na ang mga kabataan na lubos na nakakaunawa ay gumawa ng hakbang upang matulungan ang ating gobyerno sa pagsupil nito. Maaaring gumawa po tayo o sumali sa mga organisasyon ng mga kabataan na naglalayong maiwasan ang paggamit ng droga sa ating bansa. Tulungan po natin ang ating mga kapwa na kasalukuyang nalululong sa ganitong bisyo. Iligtas po natin ang kanilang sarili sa kapahamakan.

•       KONKLUSYON

Maraming dahilan kung bakit nalululong ang mga kabataan sa masamang bisyo. At ang pangunahing dahilan nito ay kahirapan. Dahil sa hirap ng buhay, walang trabaho, walang pagkakakitaan, hindi makapag-aral at walang pagkakaabalahan matututo silang gumamit ng droga para pansamantalang makalimutan ang kanilang mga problema. Maaari din nila itong gamiting pampalakas ng loob para gumawa ng krimen o panandaliang pagkakakitaan tulad ng panghoholdap at pagnanakaw.

Nandyan din ang kawalan ng suporta mula sa pamilya. Kulang sila sa atensyon, pag-aalaga at pagmamahal mula sa magulang at sa lipunan. At hahanapin nila ito sa paggamit ng droga para takasan ang sakit ng kalooban.

Isa ring dahilan ay ang pagsama sa maling barkada o itinuturing na mga kaibigan. Sila ang naglulugmok sa mga walang muwang na mga kabataan. Kaya marapat lamang na kilalaning mabuti at piliin ang mga taong sinasamahan at kinakaibigan. Paggabay ng magulang at lipunan ay mahalagang kailangan ng bawat kabataan.

•       PAANO MAIIWASAN NG MGA KABATAAN ANG MGA MASASAMANG BISYO?

Sa akin pong palagay, dapat nating patibayin ang samahan at pagmamahalan sa pamilya. Tamang impormasyon galing sa gobyerno kung saan sinasabi ang masamang epekto at dulot ng masasamang bisong mga nabanggit. Kailangan din nilang sugpuin at ipairal ang kamay na bakal sa mga kapulisan at batas para mawala na ang droga. Piliin ang mga sasamahang barkada o kaibigan. Maghanap ng makabuluhang pagkakaabalahan tulad ng isports at pagsali sa mga programa ng bayan gaya ng Clean Air Act, Sagit Dagat at iba pang programang nakakatulong sa bayan at mga tao.

KAPWA KO KABATAAN KUMILOS PO TAYO… HUWAG TAYONG MAGPADALA SA TUKSO NA NAGBIBIGAY NG MASASAMANG EPEKTO SA ATING BUHAY… HUWAG NATIN HINTAYING HUMANTONG SA PINAKAMALALANG KUNDISYON AT MASIRA ANG ATING BUHAY AT MAUWI SA KAMATAYAN... HUWAG TAYONG MATAKOT...MAGBAGONG BUHAY TAYO...IPAKITA NATIN SA ATING HENERASYON NA NAGSISILBING “ANG KABATAAN ANG PAG-ASA NG ATING BAYAN”. SA ATING PAGBABAGO AT KUNG ANO MAN ANG ATING TATAHAKIN SA ATING BUHAY, HUWAG PO NATING KALIMUTAN ANG MAGDASAL… KILOS KABATAAN!

 

GODBLESS US!!